26 listopada obchodzimy Dzień Niedoboru Żelaza, który stanowi okazję do refleksji nad jednym z najczęściej występujących problemów zdrowotnych na świecie. Organizowana w ramach tego dnia kampania „Weź żelazo na poważnie. Słuchaj swojego ciała” ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat objawów niedoboru żelaza, które często są ignorowane lub mylnie interpretowane.
Na skróty:
Rola żelaza w organizmie
Żelazo jest pierwiastkiem kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pełni m.in. następujące role:
- uczestniczy w produkcji czerwonych krwinek,
- wspiera pracę serca i mięśni szkieletowych,
- wspomaga walkę z infekcjami,
- wpływa na poziom energii oraz funkcjonowanie mózgu.
Żelazo jest pozyskiwane głównie z pożywienia, a jego niedobór może zakłócić funkcjonowanie wielu układów w organizmie.
Niedobór żelaza – skąd się bierze?
Niedobór żelaza może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy płci. Szczególnie narażone są jednak:
- kobiety w okresie przedmenopauzalnym (nawet 33% w Europie),
- kobiety w ciąży (do 77% przypadków),
- dzieci poniżej 5. roku życia (do 48% w Europie).
Przyczyny niedoboru obejmują m.in.:
- utratę krwi,
- zwiększone zapotrzebowanie na żelazo (np. w czasie ciąży),
- niedostateczną podaż żelaza w diecie,
- ograniczone wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego.
Objawy niedoboru żelaza
Objawy niedoboru żelaza mogą być różnorodne i często przypisywane innym dolegliwościom. Obejmują one m.in.:
- zmęczenie fizyczne i psychiczne,
- zawroty i bóle głowy,
- drażliwość,
- bladość skóry,
- wypadanie włosów,
- zwiększoną podatność na infekcje.
Czasami objawy te mogą być trudne do zauważenia, dlatego warto regularnie monitorować swoje zdrowie.
Diagnostyka i leczenie
Diagnostyka niedoboru żelaza rozpoczyna się od badania morfologii krwi. W przypadku podejrzenia niedoboru kluczowe jest oznaczenie poziomu ferrytyny, która odzwierciedla zasoby żelaza w organizmie.
Leczenie zależy od stopnia niedoboru. W pierwszej kolejności zaleca się zmianę diety, wprowadzając produkty bogate w żelazo, takie jak:
- zielone warzywa liściaste,
- czerwone mięso i podroby,
- pełnoziarniste produkty zbożowe,
- owoce i warzywa bogate w witaminę C (wspomagającą wchłanianie żelaza).
W cięższych przypadkach konieczne może być stosowanie suplementów lub podawanie żelaza dożylnie, zwłaszcza gdy dieta i suplementacja doustna okazują się niewystarczające.
Konsekwencje nieleczonego niedoboru
Nieleczony niedobór żelaza może prowadzić do anemii, czyli niedokrwistości. W takim stanie organizm nie jest w stanie wytwarzać wystarczającej ilości hemoglobiny, co skutkuje zmniejszoną dostawą tlenu do tkanek. Może to prowadzić do:
- ogólnego pogorszenia stanu zdrowia,
- osłabienia funkcji poznawczych i motorycznych (szczególnie u dzieci),
- zaostrzenia przebiegu innych chorób przewlekłych.
Zwiększanie świadomości
„Chociaż niedobór żelaza jest powszechnym problemem zdrowotnym, wciąż bywa niediagnozowany lub ignorowany. W ramach kampanii >>Weź żelazo na poważnie. Słuchaj swojego ciała<< chcemy zwrócić uwagę na rolę żelaza w organizmie oraz zachęcić do wsłuchiwania się w sygnały, jakie wysyła ciało” – mówi Grzegorz Sidorczuk, przedstawiciel kampanii.
Warto pamiętać, że troska o zdrowie zaczyna się od świadomości. Jeśli zauważasz u siebie objawy wskazujące na niedobór żelaza, nie zwlekaj – wykonaj badania i skonsultuj się z lekarzem.